Una, grande y libre.

 

Ún de los tracamundios más habituales cola crisis ye'l de que sobren municipios, diputaciones y autonomíes n'España. Les razones que se dan son que dupliquen, tripliquen o cuatripliquen competencies, que se gasten perres de más n'instituciones que puen llegar a ser caciquiles y que nun se decaten de los gastos, xenerando una deuda incontrolable ya inadmisible, que torga'l gastu n'otres coses como la Educación, la Sanidá o los Servicios Sociales. Vien esta entrada a desmitificar estes idegues, a apurrir reformes consecuentes y a proponer nueves visiones que se tan escaeciendo y que ponen en peligru fonderu los drechos y les llibertaes de les persones.

Pa escomenzar, quiero dexar claro que lo ideal dientro d'un sistema braderamente democráticu ye averar la toma de decisiones al ciudadanu. Dende bien antiguo les sociedaes alministráronse dende lo cercano, dende la estaya más bultable. Cuando esa capacidá se perdía, yera porque les persones dexaben de tener la capacidá d'organizase por si mesmes, porque s'imponía una fuercia dende afuera: un pueblu invasor, una autoridá militar o relixosa, un imperiu... Si tomamos Atenes como l'exemplu históricu de democracia, alcontramos una pequeña ciudá con una serie de ciudadanos llibres (anque fueren los menos) que se rexía a sí mesma, entre toos sorteaben los cargos públicos y escoyíen al estratega militar, y lluchando escontra otres polis y/o imperios que queríen faer desapaecer esa independencia, defendíen esa responsabilidá direuta nel devenir de la coleutividá. Y esa yera la so identidá. 

Tamién quiero dexar claro, qu'estes propuestes apúrrense solamente dende seutores qu'entienden que la democracia d'anguaño nun tien ná que ver col gobiernu del pueblu y que la participación d'esti tien que quedase ná más nes votaciones cada cuatro años pa escoyer a los sos representantes. O bien persones que nun seyan conscientes de que tienen la posibilidá d'autogobernase, tando más cómodos siendo dirixíos y protestando cuando aquelles persones a les qu'entregaron la so confianza, los traicionen por defender otros intereses. Dexando pa prau, dende ún y otru sitiu, que les torgues que se faen de toes estes alministraciones públiques, puean dase na alministración central tamién.

Por último, falar a les clares de que cualisquier tipu de midía centralizadora, onde les tomes de decisión s'alloñen del pueblu, creya granibles desigualdaes xeográfiques (polítiques, sociales y económiques), amás de poner en valía unes identidaes frente a otres (nesti casu, la española escontra cualisquier otra de cualisquier tipu) y d'inmobilizar al pueblu na defensa de los sos drechos.

Escomienzo pola idega de multiplicación de competencies públiques. Si esisten diecisiete alministraciones autonómiques, ye por estes tan más averaes al ciudadanu y esti, sobre'l papel, pue acudir a elles d'una forma más granible. Si l'Estáu ufierta la mesma competencia, ye l'alministración central la que sobra porque, nel so momentu, apurrió ya, incluso, obligó a aceutar el trespasu. Amás, pa poder aguantar un sistema centralizáu habría sofitase na multiplicación d'entidaes estatales, como fai anguaño coles competencies que gobierna al traviés de les delegaciones provinciales de les respeutives entidaes. La diferencia ente un tipu d'alministración y otru nun tará nel númberu d'oficines o de trabayadores públicos, que sedrán los mesmos qu'anguaño o nun se soportará, si non nel llugar onde se tomen les decisiones polítiques, más averaes al ciudadanu cuanto más descentralizao tea. Nesti estáu, sobra alministración central.

Sigo pola idega del caciquismu. Ye nidio qu'un sistema democráticu con pequeñes circunscripciones pue ser más dau a los abusos de poder y un conceyu pequeñu pue ser un buen campu de cultivu d'estes práutiques: dánse n'Asturies anguaño con alcaldes que se sienten y actúen como propietarios de los bienes públicos, guardando'l coche oficial nel garaxe de la so casa o respondiendo a les propuestes vecinales con amenaces o marxinaciones (l'alcalde de Yernes y Tameza, ensin dir más lloñe, que nin siquier vive nel munciipiu que gobierna). Pero la solución nun bien por xuntar un ayuntamientu pequeñu con otru mayor o dellos pequeños (muncho menos obligao), lo que solo xeneraría discrepancies ente vecinos y desequilibrios estructurales nos servicios municipales (cuando dos conceyos voluntariamente quieren compartir servicios, formen mancomunidaes; ye perverso querer formar de les mancomunidaes conceyos, porque s'escaez la identidá de los ciudadanos de los mesmos, a parte del so nivel d'implicación). La solución atópase dándo-yos mayor participación a los ciudadanos, onde les decisiones seyan tomaes n'asamblea. Por embargo, l'añu pasáu apróbose una llei onde se suprimíen los conceyos abiertos en favor de consistorios con conceyales. El sofitu argumental yera la ineficacia y llentitú na toma de decisiones d'esti tipu d'asamblees; dexaba'l camín llibre pa la supresión de los municipios.

Por último, falar de la deuda, del gastu inapropiáu ya imprudente y la falta de control. Nun se pue negar la deuda astronómica de munchos conceyos, qu'acaben dexando a los vecinos ensin cobertories de servicios básicos. Pero tá claro que, dientro d'esa deuda, los ayuntamientos más habitaos (Madrid, Barcelona, Valencia...) son los qu'ayuden más. Por otru lláu, nun toles comunidaes autónomes tienen los mesmos niveles de deuda y, estos, son incomparables coles de l'alministración central, que controla la distribución de les ayudes europees como-y pruye. De lo que nun cabe dubia ye qu'estes dos alministraciones tan xestionando la deuda pública con bancos y diverses entidaes financieres, beneficiando a los especuladores y dando la espalda a los ciudadanos, que tienen que pagales a costa de recortes nos sos drechos. Ehí s'alcuentra el problema: non na esistencia de más o menos división alministrativa.

Pero, centrándonos nel casu municipal, la fusión de conceyos (eufemismu pa nomar la "supresión de conceyos") nun ye aval de reducción del gastu. Yá falé enriba de que los conceyos puen xunise en mancomunidaes pa compartir gastos y servicios, ensin perder independencia. La xunión, sobre too cuando nun ye voluntaria, que ye lo que se ta plantegando, pue causar, como tamién dixe, desigualdaes ente los territorios: desplazamientos a sitios más alloñaos pa tramitar documentos, pérdida de servicios inmediatos qu'enantes sí se teníen, más tardanza nes tramitaciones, camudamientos de nomenclatures... y pérdida d'identidá. 

Sé que nestos díes falar d'identidá tá mui mal visto y peor sintío. Ensin embargu, cuando la xente diz que nun ye momentu pa falar d'esti tipu de coses, ye porque ta faciendo propia una identidá que considera única y normativa. La identidá ye indispensable pal ciudadanu, porque nella atopa'l so significáu como persona. Y les alministraciones, sobre too les que s'autonomen democrátiques, tienen que cuidar por eses identidaes ciudadanes, ensin uniformales. Trabayando pola pérdida d'identidaes diferenciaes, afeando a quienes les defienden, les fuercies polítiques algamen la posibilidá de dir arramplando drechos ciudadanos. Y una vez perdíu ún, los demás van de secute. 

Tamién se trata, nesti casu, de nacionalismu español centralista, pero nun segundu planu, al mio entender. Anque si a dalguna d'estes mentes pensantes se-y entruga por qué, si España tien tantes deudes y anda tan mal n'empléu, en financies y en productividá, nun se fusiona con Francia, pasando a ser parte d'ella como un conxuntu de provincies más y reduciendo asina gastos alministrativos... de xuru que va responder qu'España ye un país, un estáu, que tien historia propia y común a los españoles, etc., etc. O seya que, curiosamente, tirarán d'identidá. A veces, de forma rancia. (Recordemos el lema: "Una, grande, libre")

En conclusión, la supresión de conceyos y de competencies autonómiques y diputacionales, traerán consigo la pérdida del averamientu de les alministraciones al ciudadanu, lo que fadrá que la democracia se torne nun sistema indereutu, onde les decisiones nun proceden del pueblu, amás de procura-y una peor xestión de los servicios esenciales ya inmediatos, somorguiar la identidá propia a una impuesta dende afuera -anque fueren compatibles en principiu-, y un emprobecimientu esponencial del territoriu onde vive, independientemente de la riqueza qu'esti tuviere.

Habrá camudase'l sistema d'eleición de los representantes, mientres que nun se puea reasumir como'l sistema más viable l'asambleísmu ciudadanu; habrán camudase les formes de reponsabilizar a los representantes del pueblu n'eses instituciones respeuto a los sos marafundios; habrán camudase les estayes de trabayu de cada alministración pa que nun se solapen, entendiendo que, cuanto más averao al ciudadanu, más rentable pa la sociedá; y habrán camudase idegues qu'anguaño se tomen por dogmes intocables de la fe democrática (como'l sistema partíos, la financiación por sovenciones, el centralismu como solución a los problemes...). Pero que naide piense que separtar al ciudadanu del poder ye bradera democracia, por más que les cuentes-yos salgan.