Nel contestu de les nomaes "Primaveres árabes" del añu 2011, Exiptu entamó un procesu remozador del sistema políticu que llevaba imperando dende la so independencia como protectoráu británicu y en sostitución del reinu: una república presidencialista consistente nel gobiernu d'un personaxe laicu toopoderosu sofitáu nel poder militar. Primero Nasser, dempués el-Sadat y, finalmente, Mubarak. Cola fin d'esti réximen, dióse pasu a un procesu democratizador, col oxetivu de qu'el pueblu, que se soblevara, algamara'l poder. El resultáu fue un proyeutu constituyente tuteláu pol exércitu y unes elecciones que dieron el poder a los Hermanos Musulmanes y la presidencia del gobiernu a Mohammed Morsi, el 24 de xunu de 2012. Un añu dempués, la xente volvió a salir a les cais a protestar pola situación social, económica y política pa pidir cambios al gobiernu, que permaneció inmóvil hasta que l'exércitu dio un golpe d'Estáu apoyando al pueblu, destituyendo a Morsi y nomando un nuevu gobiernu transitoriu.
Más o menos, estos son los fechos que tán trescendiendo dende los medios de prensa y que quedarán nos llibros d'Historia. Les interpretaciones van dende aquellos qu'entienden que los güelpes d'Estáu militares son siempre malos, ensin parase a analizar les circunstancies que los motiven nin a quiénes apoyen, a aquellos que ven con buenos güeyos quitar el poder a tou tipu de grupu islamista pol peligru que pue suponer pa Occidente, pasando polos que ven la mano d'Estaos Xuníos detrás o los que tan ateorizaos porque una revolución popular puea finar col status quo democráticu del so estáu. Pero son necesaries delles esclariaciones.
La primera ye que la situación d'Exiptu ye bien diferente a la del restu países de la redolada. Ye'l país árabe más pobláu ya influyente del mundu, controla l'importantísimu pasu estratéxicu del Canal de Suez y ye ún de los más importantes aliaos d'Occidente, siendo'l segundu estáu más financiáu polos Estaos Xuníos y la OTAN, dempués d'Israel, tanto con Mubarak como hasta agora con Morsi. En ná nun se parez a Túnez, nin a Siria.
La segunda ye la importancia del exércitu. Mursi fue'l primer gobernante desvinculáu del exércitu en tola hestoria d'exiptu, dende los faraones. L'exércitu exipciu ye ún de los principales axentes económicos del estáu, llegando los sos negocios dende'l sector industrial al comercial, pasando pol turismu y, sobre too, pol Canal de Suez. Esto vien de la dómina de Nasser, que xeneró una oligarquía propicia pa de so nel exércitu, sostituyendo la foriata d'época colonial que caltenía'l rei Faruk. Pero, amás, ye qu'esti exercitu, a diferencia d'otros de la rexón, ye un cuerpu mui competente, capaz de derrotar al d'Israel y faer frente a los apoyos americanos d'esti. Y, asina, el pueblu exipciu consideró siempre como garante nacional al exércitu y ye l'estamentu más respetáu, por encima del relixosu.
La tercera ye la realidá funcional de la Constitución que s'aprobó l'añu pasáu. A semeyanza de les occidentales, volvía a cayese nel erru de consultar al pueblu solo cada cuatro años. Lo que pue ser visto como un avance respeutu al réximen de Mubarak, que nunca nun consultaba, en realidá dexaba al pueblu indefensu pa col gobiernu, de nuevu presidencialista, con un poder llexislativu mui reducíu y casi ensin capacidá de vetu y un poder xudicial dependiente de les recomendaciones presidenciales. Yera una auténtica oportunidá pa quienes fueren los gobernantes, y estos fueron, lóxicamente, los Hermanos Musulmanes.
Digo lóxicamente y desplícolo nesta cuarta estaya. Los Hermanos Musulmanes son un grupu de presión política de más d'ochenta años (fundaos en 1928), creyaos cuando s'estaba franciendo l'Imperiu Otomanu pa dar una alternativa republicana y popular al reinu/protectoráu. Ye un grupu islamista moderáu, republicanu, económicamente defensor del lliberalismu y, sobre too, socialmente queríu pol so trabayu asociativu y de caridá nos barrios probes del país mientres tou esti tiempu. Cuando españó la "Primavera árabe", fueron los cabezaleros de les protestes nes cais. Y nel momentu de les elecciones yeren la única formación política sólida. Y ganó. Ye verdá que por muncho menos de los que s'esperaba (solo un 35% de los votos). Pero ganó. Y, col apoyu los salafistes (que se desmarcaríen bien llueu), colocaron a Morsi de presidente.
Con estes consideraciones, hai qu'añadir coses nueves al resumen d'enriba. Dicía que Morsi yera escoyíu presidente. Pero'l poder quedaba en manes de Mohamed Badie, el líder supremu de la organización. El Parlamentu perdía les sos prerrogatives y estes pasaben a los cuarteles xenerales rexonales de los Hermanos Musulmanes, que fueron acumulando'l poder civil gracies a los nomamientos del gobiernu central, dirixíu por Badie. Taba pasándose d'un réximen domináu polos homes de Mubarak a talo polos Hermanos Musulmanes. Y l'exércitu viera que diba perder influyencia cuando Morsi trató de sostituyir les gobernaciones (les divisiones territoriales d'Exiptu) militares por otres civiles, contralaes pol gobiernu y, poro, polos Hermanos Musulmanes.
Que naide se lleve a engañu: l'exércitu derrocó'l gobiernu de Morsi por caltener el so lobby económicu y la so influyencia social, non porque esti fuera islamista o porque les sos polítiques económiques y sociales fueren un desastre total. Esperó a tener el sofitu del pueblu pa siguir siendo'l so abanderáu, l'ánima del Exiptu modernu y caltener el so poder na solombra. Pero, polo tanto, tamién ye verdá que tuvo al lláu del pueblu y lu defendió cuando esti lu necesitó. (Esto ye lo que pon los pelos de punta a más d'ún equí: qu'el pueblu se rebele y l'exércitu lu apoye, en vez de tirar pol más fuerte, como casi siempre na Historia d'España. Que non, por cierto, en Portugal)
El pueblu revelóse por otros motivos diferentes a los del exércitu. Fízolo énte un gobiernu llexitimáu poles urnes, sí, pero que nin cumplía les sos promeses electorales nin atendía a la Constitución p'actuar. La situación de drechos sociales calteníase igual a cuando Mubarak, porque la Constitución yera solo un papel moyáu. Pero, a diferencia d'aquella dómina, la situación económica yera tarrecible. Los Hermanos Musulmanes nun podíen caltener les sovenciones a les instituciones de caridá porque estes yeren incompatibles coles ayudes económiques que recibía de los Estaos Xuníos (recordái qu'Exiptu ye'l segundu país que más ayudes recibe d'ellos) pa la macro-economía: el dineru, como siempre, tenía que dir pa los ricos. Pero cola inestabilidá política, la deconfianza de la oligarquía empresarial anterior nel nuevu gobiernu y el recelu de los militares, la economía nun despegaba. El desempléu creció y los probes y les clases medies que sofitaben a los Hermanos Musulmanes aprobecieron índa más. Incluso surdieron voces que pidíen que volviera Mubarak. Que la xente saliere a la cai a pedir polos sos drechos y, nesta ocasión tamién, por trabayu y comida, nun se fizo esperar: un añu.
Pero, quiciabes, el principal error de los Hermanos Musulmanes fue l'afán de notoriedá. Quisieron ser los protagonistes del procesu de cambiu y écharonse a les espaldes tol trabayu, ensin compartir responsabilidaes con dengún otru partíu o sector social. Arrequexaron a los salafistes, amenorgaron a los militares y escaecieron a los poderes llexislativu y xudicial. Cuando escomenzaron les protestes, nun quisieron escuchar al pueblu que yera la so base. Y, testerones, quemáronse nel so fueu. Yo toi seguru que, d'haber abierto la mano Mohamed Badie, taríamos falando d'otros asuntos.
Pa concluyir, prestaríame falar de les reacciones a esti procesu.
La prensa en conxunto falaba de güelpe d'Estáu. Ayer vía l'especial fechu pol canal 24 horas de TVE al respeuto. Dos excelentes especialistes (Haizam Amirah Fernández, del Instituto El Cano, y el codirector del Instituto de Estudios de Conflictos y Ayuda Humanitaria, Jesús Núñez) desplicaben la situación fonderamente ya intentaben lidiar con una reciella analistes que nun s'enteraben d'úna, incapaces de camudar el chip. Ún, dempués de que se falare del acaparamientu del poder en manes de los Hermanos Musulmanes dicía: "Si el pueblu los escoyó nes urnes, qu'esperen cuatro años y voten por otros". Miéu, comu dicía enantes, a que se reproduzca equí (dalgo qu'anguaño ye imposible).
Los países occidentales tovía nun tuvieron la osadía de les sos prenses y callen la boca. Piden que s'abra un procesu democráticu cuanto enantes meyor, pero nun xuzguen nin critiquen l'acción militar/popular. Y taben buenos pa falar dempués de lo que ta pasando en Siria, onde, por cierto, l'exércitu sofita al gobiernu y ataca'l pueblu.
Y, por último, falar de la reacción del rei Abdalá d'Arabia Saudí que, dende la so quintana particular de dos millones de kilómetros cuadraos, saludó con allegría al nuevu réximen exipciu. Van dir tolos demás países por esi caleyu porque poco importa'l pueblu mientras haya un collaciu al frente (como'l rei Abdalá), poco importa la democracia (n'Arabia hai casi 30 millones de siervos) mientres el Canal de Suez siga abiertu y poco importa l'islamismu (como'l saudí) mientres haya estabilidá na zona.
Espero qu'a los exipcios-yos salga bien la so revolución.
