Ún de los tracamundios más
habituales cola crisis ye'l de que sobren municipios, diputaciones y autonomíes
n'España. Les razones que se dan son que dupliquen, tripliquen o cuatripliquen
competencies, que se gasten perres de más n'instituciones que puen llegar a ser
caciquiles y que nun se decaten de los gastos, xenerando una deuda incontrolable
ya inadmisible, que torga'l gastu n'otres coses como la Educación, la Sanidá o los Servicios
Sociales. Vien esta entrada a desmitificar estes idegues, a apurrir reformes
consecuentes y a proponer nueves visiones que se tan escaeciendo y que ponen en
peligru fonderu los drechos y les llibertaes de les persones.
Pa escomenzar, quiero dexar claro
que lo ideal dientro d'un sistema braderamente democráticu ye averar la toma de
decisiones al ciudadanu. Dende bien antiguo les sociedaes alministráronse dende
lo cercano, dende la estaya más bultable. Cuando esa capacidá se perdía, yera
porque les persones dexaben de tener la capacidá d'organizase por si mesmes, porque s'imponía una
fuercia dende afuera: un pueblu invasor, una autoridá militar o relixosa, un
imperiu... Si tomamos Atenes como l'exemplu históricu de democracia,
alcontramos una pequeña ciudá con una serie de ciudadanos llibres (anque fueren
los menos) que se rexía a sí mesma, entre toos sorteaben los cargos públicos y
escoyíen al estratega militar, y lluchando escontra otres polis y/o imperios
que queríen faer desapaecer esa independencia, defendíen esa responsabilidá direuta nel
devenir de la coleutividá. Y esa yera la so identidá.
Tamién quiero dexar claro,
qu'estes propuestes apúrrense solamente dende seutores qu'entienden que la
democracia d'anguaño nun tien ná que ver col gobiernu del pueblu y que la
participación d'esti tien que quedase ná más nes votaciones cada cuatro años pa
escoyer a los sos representantes. O bien persones que nun seyan conscientes de
que tienen la posibilidá d'autogobernase, tando más cómodos siendo dirixíos y
protestando cuando aquelles persones a les qu'entregaron la so confianza, los
traicionen por defender otros intereses. Dexando pa prau, dende ún y otru
sitiu, que les torgues que se faen de toes estes alministraciones públiques,
puean dase na alministración central tamién.
Por último, falar a les clares de
que cualisquier tipu de midía centralizadora, onde les tomes de decisión
s'alloñen del pueblu, creya granibles desigualdaes xeográfiques (polítiques,
sociales y económiques), amás de poner en valía unes identidaes frente a otres
(nesti casu, la española escontra cualisquier otra de cualisquier tipu) y d'inmobilizar al pueblu na defensa de los sos drechos.
Escomienzo pola idega de multiplicación
de competencies públiques. Si esisten diecisiete alministraciones autonómiques,
ye por estes tan más averaes al ciudadanu y esti, sobre'l papel, pue acudir a
elles d'una forma más granible. Si l'Estáu ufierta la mesma competencia, ye
l'alministración central la que sobra porque, nel so momentu, apurrió ya,
incluso, obligó a aceutar el trespasu. Amás, pa poder aguantar un sistema
centralizáu habría sofitase na multiplicación d'entidaes estatales, como fai
anguaño coles competencies que gobierna al traviés de les delegaciones
provinciales de les respeutives entidaes. La diferencia ente un tipu
d'alministración y otru nun tará nel númberu d'oficines o de trabayadores públicos,
que sedrán los mesmos qu'anguaño o nun se soportará, si non nel llugar onde se
tomen les decisiones polítiques, más averaes al ciudadanu cuanto más
descentralizao tea. Nesti estáu, sobra alministración central.
Sigo pola idega del caciquismu. Ye
nidio qu'un sistema democráticu con pequeñes circunscripciones pue ser más dau
a los abusos de poder y un conceyu pequeñu pue ser un buen campu de cultivu
d'estes práutiques: dánse n'Asturies anguaño con alcaldes que se sienten y actúen
como propietarios de los bienes públicos, guardando'l coche oficial nel garaxe
de la so casa o respondiendo a les propuestes vecinales con amenaces o
marxinaciones (l'alcalde de Yernes y Tameza, ensin dir más lloñe, que nin siquier vive nel munciipiu que gobierna). Pero la
solución nun bien por xuntar un ayuntamientu pequeñu con otru mayor o dellos
pequeños (muncho menos obligao), lo que solo xeneraría discrepancies ente
vecinos y desequilibrios estructurales nos servicios municipales (cuando dos
conceyos voluntariamente quieren compartir servicios, formen mancomunidaes; ye
perverso querer formar de les mancomunidaes conceyos, porque s'escaez la
identidá de los ciudadanos de los mesmos, a parte del so nivel d'implicación). La solución atópase dándo-yos mayor
participación a los ciudadanos, onde les decisiones seyan tomaes n'asamblea. Por
embargo, l'añu pasáu apróbose una llei onde se suprimíen los conceyos abiertos
en favor de consistorios con conceyales. El sofitu argumental yera la
ineficacia y llentitú na toma de decisiones d'esti tipu d'asamblees; dexaba'l
camín llibre pa la supresión de los municipios.
Por último, falar de la deuda,
del gastu inapropiáu ya imprudente y la falta de control. Nun se pue negar la
deuda astronómica de munchos conceyos, qu'acaben dexando a los vecinos ensin
cobertories de servicios básicos. Pero tá claro que, dientro d'esa deuda, los
ayuntamientos más habitaos (Madrid, Barcelona, Valencia...) son los qu'ayuden más.
Por otru lláu, nun toles comunidaes autónomes tienen los mesmos niveles de
deuda y, estos, son incomparables coles de l'alministración central, que
controla la distribución de les ayudes europees como-y pruye. De
lo que nun cabe dubia ye qu'estes dos alministraciones tan xestionando la deuda
pública con bancos y diverses entidaes financieres, beneficiando a los
especuladores y dando la espalda a los ciudadanos, que tienen que pagales a
costa de recortes nos sos drechos. Ehí s'alcuentra el problema: non na
esistencia de más o menos división alministrativa.
Pero, centrándonos nel casu
municipal, la fusión de conceyos (eufemismu pa nomar la "supresión de
conceyos") nun ye aval de reducción del gastu. Yá falé enriba de que los
conceyos puen xunise en mancomunidaes pa compartir gastos y servicios, ensin
perder independencia. La xunión, sobre too cuando nun ye voluntaria, que ye lo
que se ta plantegando, pue causar, como tamién dixe, desigualdaes ente los territorios:
desplazamientos a sitios más alloñaos pa tramitar documentos, pérdida de
servicios inmediatos qu'enantes sí se teníen, más tardanza nes tramitaciones,
camudamientos de nomenclatures... y pérdida d'identidá.
Sé que nestos díes falar
d'identidá tá mui mal visto y peor sintío. Ensin embargu, cuando la xente diz
que nun ye momentu pa falar d'esti tipu de coses, ye porque ta faciendo propia
una identidá que considera única y normativa. La identidá ye indispensable pal
ciudadanu, porque nella atopa'l so significáu como persona. Y les alministraciones, sobre
too les que s'autonomen democrátiques, tienen que cuidar por eses identidaes
ciudadanes, ensin uniformales. Trabayando pola pérdida d'identidaes
diferenciaes, afeando a quienes les defienden, les fuercies polítiques algamen la
posibilidá de dir arramplando drechos ciudadanos. Y una vez perdíu ún, los demás
van de secute.
Tamién se trata, nesti casu, de
nacionalismu español centralista, pero nun segundu planu, al mio entender. Anque
si a dalguna d'estes mentes pensantes se-y entruga por qué, si España tien
tantes deudes y anda tan mal n'empléu, en financies y en productividá, nun se
fusiona con Francia, pasando a ser parte d'ella como un conxuntu de provincies
más y reduciendo asina gastos alministrativos... de xuru que va responder
qu'España ye un país, un estáu, que tien historia propia y común a los
españoles, etc., etc. O seya que, curiosamente, tirarán d'identidá. A veces, de
forma rancia. (Recordemos el lema: "Una, grande, libre")
En conclusión, la supresión de
conceyos y de competencies autonómiques y diputacionales, traerán consigo la
pérdida del averamientu de les alministraciones al ciudadanu, lo que fadrá que
la democracia se torne nun sistema indereutu, onde les decisiones nun proceden
del pueblu, amás de procura-y una peor xestión de los servicios esenciales ya
inmediatos, somorguiar la identidá propia a una impuesta dende afuera -anque
fueren compatibles en principiu-, y un emprobecimientu esponencial del
territoriu onde vive, independientemente de la riqueza qu'esti tuviere.
Habrá camudase'l sistema d'eleición
de los representantes, mientres que nun se puea reasumir como'l sistema más
viable l'asambleísmu ciudadanu; habrán camudase les formes de reponsabilizar a los representantes del pueblu n'eses instituciones respeuto a los sos marafundios; habrán camudase les estayes de trabayu de cada
alministración pa que nun se solapen, entendiendo que, cuanto más averao al
ciudadanu, más rentable pa la sociedá; y habrán camudase idegues qu'anguaño se
tomen por dogmes intocables de la fe democrática (como'l sistema partíos, la
financiación por sovenciones, el centralismu como solución a los problemes...).
Pero que naide piense que separtar al ciudadanu del poder ye bradera
democracia, por más que les cuentes-yos salgan.